De Ginkgo Biloba: een echte historicus
Bijgewerkt op: 31 aug. 2021
Meer dan 270 miljoen jaar oud, samengeleefd met dinosauriërs, deze ook zien uitsterven én een atoombom overleven... De door Darwin toegekende titel ‘levend fossiel’ kan je bijna een understatement noemen. Wij nemen je mee door de rijke geschiedenis van de Ginkgo Biloba. Hoe heeft deze bijzondere Japanse notenboom het geschopt tot de langst levende boomsoort ter wereld?
Terug naar het dinotijdperk
De oudste Ginkgo fossielen dateren uit het Perm. Dat is zo’n 270 miljoen jaar geleden! De ongeveer 19 soorten uit de Ginkgoaceae familie waren wijdverspreid over het Noordelijke halfrond (Noord-Amerika en Europa zaten nog aan elkaar) en hebben de opkomst en ondergang van de dinosauriërs meegemaakt. In Europa was de soort uit fossielen bekend en werd lange tijd gedacht dat de Ginkgo was uitgestorven. Maar niets bleek minder waar. De Ginkgo Biloba heeft altijd stand gehouden in het Zuidwesten van China en wordt nu wereldwijd gecultiveerd.
6 overlevenden van Hiroshima
Nog een bijnaam voor de Ginkgo Biloba: de overlever. September 1945, de Japanse havenstad Hiroshima ligt in puin na een atoombomaanval van de Amerikanen. In ieder geval 86% van de inwoners overleed bij deze aanval, of door de straling als gevolg van deze aanval. Tot ieders grote verbazing ontdekte men een maand na het bombardement zes bijzondere overlevenden tussen 1130 tot 2160 meter van de inslag: zes Ginkgo’s hebben deze zeer extreme omstandigheden weten te doorstaan. Ze leven tot op de dag van vandaag nog steeds.
Nu vraag je je vast af: wat maakt dat nu juist de Ginkgo’s dit konden overleven? Ze kwamen er in ieder geval niet ongeschonden van af. De buitenkant van de bomen was volledig verwoest. De bladeren, takken en de schors waren in één klap verdwenen. Volgens Sir Peter Crane, PhD en directeur van Yale’s School of Forestry and Environmental Studies, bleven de Ginkgo’s leven doordat de cellen in de binnenste smalle cilinder van de stam in tact bleven.[1] De zes ginkgo worden inmiddels goed beschermd. De bomen worden gekoesterd en gebouwen worden om hen heen gebouwd. Ze zijn uitgegroeid tot een symbool van hoop.
Bijzonder van binnen en buiten
De Japanse notenboom is met recht een bijzonder wezen te noemen. Recent hebben Chinese wetenschappers een groot deel van het genoom van de Ginkgo in kaart gebracht. Het is 3x zo lang als dat van de mens en bevat veel afweermechanismen tegen schimmels, bacteriën en chemicaliën. Dit verklaart deels waarom de Ginkgo al miljoenen jaren voortleeft. Maar ook de lange individuele levensduur (tot 3000 jaar) en snelle verticale groei in de eerste jaren dragen bij aan het succes van deze bijzondere boom.
Wist je trouwens dat het blad van de Ginkgo uniek is? Het blad heeft geen nerven en is ook geen naaldboom. De soort hoort dus niet bij de loofbomen, maar ook niet bij de coniferen. De relaties tussen Ginkgo's en andere groepen planten zijn nog steeds niet volledig opgelost. De meest nauwverwante nog levende soort is de Cycad (palmvaren). Een verre achterneef dus.
Een geheugen als een Ginkgo
De geslachtsnaam (Ginkgo) komt uit het Chinees en betekent zilveren abrikoos. ‘Biloba’ staat voor tweelippig, verwijzend naar de bladeren die zijn verdeeld in twee lobben. Na bovenstaande verhalen misschien overbodig om te noemen, maar de Ginkgo Biloba is een zeer sterke boom. Die kracht komt ook tot uiting in de medicinale werking. Het extract van deze boom ondersteunt namelijk de mentale focus en het geheugen en wordt al 5000 jaar in de traditionele kruidengeneeskunde gebruikt. Dus snel naar de drogist voor een paar Ginkgo Biloba-tabletten.
De Ginkgo is en blijft een unieke boom in ons kleine landje. Er is zelfs één Ginkgo die van nationaal belang wordt geacht en in het Landelijk Register van Monumentale Bomen staat.[2] Wil je die zien, dan moet je naar Elst (Gld). Overigens is de kleine versie van de Ginkgo Biloba misschien wel gewoon te vinden op je eigen vensterbank: de boom kan uitstekend afzien en is daarom prima als bonsaivorm te houden. Haal hier je eigen krachtbron!
Bronnen